متخصصان بر اهمیت شناخت ریسک فاکتورها در بروز بیماری پارکینسون تاکید دارند و تصریح می کنند یکی از ریسک فاکتورهای اصلی می تواند سن باشد چرا که بیماری پارکینسون در افراد بالای ۵۰ سال شایع تر است. با این حال احتمال بروز آن در سنین جوانتر هم وجود دارد. علل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض سموم احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهند.
به منظور بررسی، اهمیت شناسایی و انجام مداخلات درمانی زود هنگام در این  بیماری و آشنایی با روش صوت درمانی که برای اولین بار در ایران در درمان اختلالات گفتار استفاده می شود، با دکتر آرزو صفاریان؛ استادیار گروه گفتار درمانی  دانشگاه علوم پزشکی ایران دانشکده علوم توانبخشی گفت  و گو کردیم.

خانم دکتر برای مخاطبان ما بفرمایید بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون یک بیماری پیشرونده با منشای عصبی در نتیجه کاهش دوپامین در مسیرهای زیرقشری است و منجر به بروز علائم قابل مشاهده می‌شود. بیماری پارکینسون دومین بیماری پیشرونده عصبی، پس از دمانس ( زوال عقل) است. با این حال، مطالعات وجود انواع اختلالات گفتار و زبان، اختلال بلع و شناخت را در این بیماران گزارش کرده‌اند.

درباره علت این بیماری و نسبت شیوع آنان در خانم ها و آقایان توضیح بدهید؟
علت بیماری پارکینسون شناخته شده نیست، با این حال، امروزه مولفه‌های ژنتیکی، محیطی و یا هر دو از محتمل‌ترین دلایل ابتلا به آن مطرح می‌شوند.
شیوع بیماری پارکینسون در کشورهای صنعتی در حدود ۳/. درصد کل جمعیت و ۱ درصد در جمعیت بالای ۶۵ سال تخمین زده می‌شود. شیوع پارکینسون در مردان بیشتر از زنان است.

عامل در لرزش بیماری پارکینسون  چیست و در کل چه علائمی می تواند نشانگر این بیماری باشد؟
بیماران پارکینسون اولیه یا با منشا ناشناخته معمولا یکسری علائم حرکتی مانند  برادی‌کینزیا (کاهش دامنه و قدرت حرکات ارادی) ، سفتی ماهیچه‌ها ، لرزش در حین استراحت و بی‌ثباتی وضعیت را نشان می‌دهند. علائم بیماری بتدریج با گذشت زمان بدتر می شود. لرزش یکی از  مشخصات حرکتی این بیماری است که با فرکانس ۶-۴ بار در هر ثانیه در زمان استراحت رخ می‌دهد که به آن "لرزش پارکینسون" نیز گفته می‌شود. در بیماران مبتلا به پارکینسون، ناهنجاری‌های حسی از قبیل اختلال در بویایی، ضعف و درد شایع است ولی اغلب به عنوان علایم پارکینسون شناسایی نمی‌شوند.

اختلالات گفتار و زبان در بیماران پارکینسون تا چه اندازه بر زندگی اجتماعی افراد می تواند تاثیر گذار باشد؟
بیماری پارکینسون به صورت مرسوم به عنوان یک اختلال حرکتی مطرح می‌شود، بسیاری از بیماران مبتلا به پارکینسون در کنار نشانه‌های حرکتی، نقایص غیرحرکتی مانند تغییرات خلق و رفتار، آسیب در زبان و شناخت، و بلع و آسیب گفتاری را نشان می‌دهند. اختلالات گفتار وصدا در این بیماران به صورت کاهش بلندی صدا، زیر و بمی یکنواخت (گفتار بیمار به لحاظ آهنگ یکنواخت می‌شود)، کیفیت صدا نفس‌آلود و تولید غیردقیق و مبهم است که منجر به کاهش قابلیت فهم گفتار بیماران می‌شود و در نتیجه آن ارتباط بیماران به لحاظ کلامی دچار خدشه شده که می‌تواند منجر به گوشه‌گیری بیمار، انزوا و دوری از اجتماع شود.

چه روش های درمانی برای پارکینسون وجود دارد؟
درمان قطعی وجود ندارد، درمان‌های موجود سرعت پیشرفت بیماری را کند می‌کنند. مانند دارو درمانی ، روش‌های جراحی و تحریک عمقی مغز (DBS) ، رژیم غذایی ، گفتار درمانی و کار درمانی و... را می توان اشاره کرد. در درمان های دارویی، لودوپا  (Levodopa(LD)) "درمان استاندارد طلایی" است که دسترسی به دوپامین در مغز را افزایش می‌دهد. طی چند سال اول بیماری، لودوپا (LD)، نقایص حرکتی را در اکثر بیماران البته نه همه آنها، به سطح هنجار نزدیک می‌کند. متاسفانه این تاثیر، صرفا برای مدت زمان و سال‌های محدودی امکان‌پذیر است.

روش صوت درمانی لی سیلورمن (LSVT) چیست و در بیماران مبتلا به اختلالات گفتار درمان در پارکینسون به چه صورت عمل می کند ؟

این روش موثرترین درمان رفتاری برای مشکلات گفتاری و صوت در بیماران مبتلا به پارکینسون است. درمان LSVT اولین بار در دهه ۸۰ توسط Ramig و همکاران مطرح شد. روش درمانی LSVT  نه تنها روی بلندی و ویژگی‌های صوتی تاثیر می‌گذارد، بلکه روی تولید و قابلیت فهم گفتار بیماران نیز موثر است. یافته‌های اولیه همچنین نشان دادند که این روش ممکن است روی بهبود عملکرد بلع بیماران، تظاهرات چهره‌ای و .... موثر باشد. طبق مطالعات اثر درمان تا ۲۴ ماه باقی می‌ماند.

این روش چه مزایایی دارد و چقدر موفق بوده ؟
بیماری پارکینسون منجر به انواع اختلالات گفتار و زبان، اختلال بلع و شناخت می شود با توجه به تاثیرگذاری  صوت درمانی ( LSVT) بر اختلالات گفتار و صدای بیماران مبتلا به پارکینسون و اثر بخشی آن به مدت حدود ۲۴ ماه با توجه به پیشرونده بودن بیماری، و عدم استفاده تخصصی از این روش در ایران، تصمیم برآن گرفته شد که از این درمان در بیماران مبتلا به پارکینسون در ایران استفاده شود.که اینجانب در سال ۱۳۹۴ گواهی انجام این درمان را پس از گذراندن دوره و قبولی در آزمون آن، دریافت کردم و شروع به استفاده از این روش درمانی برای درمان اختلالات گفتار و صدا در بیماران مبتلا به پارکینسون در دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه ایران کردم.
در حال حاضر گفتاردرمانی دانشکده توانبخشی، تنها دپارتمان گفتاردرمانی در ایران است که خدمات تخصصی در ارتباط با این درمان خاص را برای بیماران مبتلا به پارکینسون انجام می‌دهد که منجر به بهبود اختلالات گفتار و صدا در تعداد بیشماری از بیماران شده است.

چرا درمان در حوزه اختلالات گفتار و صدای بیماران ضرورت دارد؟
توانایی برقراری ارتباط در افراد، روی بهبود کیفیت زندگی اجتماعی و حتی اقتصادی (شغلی) فرد می‌تواند تاثیرات شگرفی بگذارد. گفتار قابل فهم و کیفیت صدای مناسب در برقراری و کارامد بودن ارتباط، تاثیر بسزایی دارد و در نتیجه آسیب آن در افراد مبتلا به پارکینسون، علاوه بر کیفیت زندگی فرد می تواند زندگی اجتماعی حتی اقتصادی و وضعیت شغلی فرد  را تحت‌الشعاع قرار دهد و ممکن است به تشدید علائم روانشناختی مانند افسردگی در این بیماران منجر شود، که این امر، هزینه‌های سنگینی را به اقتصاد خانواده و نظام سلامت وارد می‌کند، لذا با انجام درمانهای گفتاری موثر و حتی در مراحل ابتدایی بیماری، می‌توان تاثیر شگرفی نه تنها بر ویژگیهای گفتاری و صدای بیماران بلکه بر تعامل وی با اجتماع حتی اوضاع اقتصادی بیمار (حفظ شغل) گذاشت.

آیا گفتاردرمانی می تواند روش‌ موثری برای بهبود اختلالات گفتار و صدا در بیماری پارکینسون باشد ؟
حدود  ۹۰-۷۰ درصد افراد مبتلا به پارکینسون برخی از انواع اختلالات گفتاری را در طول دوره بیماری خود تجربه می‌کنند. روش‌های درمانی مختلفی از جمله روشهای مختلف گفتاردرمانی، درمان‌های دارویی و درمان‌های جراحی برای بهبود اختلالات صدا و گفتار در بیماری پارکینسون مطرح شده است. با این حال، گفتاردرمانی از موثرترین روش‌ها برای بهبود اختلالات گفتار و صدا در بیماری پارکینسون است.